Χαμογελάτε, είναι μεταδοτικό...

Χαμογελάτε, είναι μεταδοτικό...

Από τον Κώστα Ζουγρή

Η γενική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας εδώ και αρκετούς μήνες έχει στερήσει στους περισσότερους Ελληνες το πιο απλό και ανέξοδο ελιξίριο ευεξίας, που είναι το χαμόγελο.

Το χαμόγελο, που όλοι συμφωνούν ότι είναι δώρο ζωής, λειτουργεί σαν το καλύτερο φάρμακο στον οργανισμό μας.

Ομολογώ ότι δεν είμαι από αυτούς που γελάνε συχνά, αλλά, όταν αυτό συμβαίνει, το απολαμβάνω και νιώθω πολύ καλύτερα στη συνέχεια.

Για να γελάσει κάποιος, δεν είναι απαραίτητο να ακούσει ένα φοβερό αστείο, αρκεί η προδιάθεση γι' αυτό, και σίγουρα το χαμόγελο, θα έρθει αβίαστα στα χείλη μας και δεν είναι βέβαια τυχαίο το ότι συχνά μπορεί να γελάσουμε ακούγοντας ή βλέποντας το ίδιο πετυχημένο περιστατικό, που μας έκανε αρχικά να γελάσουμε.

Σημαντική επίδραση στην καθημερινότητά μας έχει όμως και το χαμόγελο των άλλων, όταν απευθύνονται σε εμάς, που είναι λογικό το να αισθανόμαστε καλύτερα, βλέποντας ένα γελαστό πρόσωπο απέναντί μας, αντί ένα κατσούφικο και μουτρωμένο.

Η Παγκόσμια Ημέρα του Γέλιου καθιερώθηκε εδώ και μερικά χρόνια να γιορτάζεται στην πρώτη Κυριακή του Μαΐου, αλλά με το γέλιο ασχολήθηκαν φιλόσοφοι, καλλιτέχνες και λογοτέχνες από την αρχαιότητα.

Οι περισσότεροι συμφωνούν στο ότι το γέλιο, που προκαλείται συνήθως από ένα εξωτερικό ερέθισμα, εμφανίστηκε σαν αντίδραση του οργανισμού σε κάποιον διαφαινόμενο κίνδυνο, που τελικά δεν επαληθεύεται και αυτή η ανακούφιση μας οδήγησε στο γέλιο.

Το γέλιο έχει και θετική ιατρική επίδραση στον οργανισμό μας: 20 δευτερόλεπτα γέλιου αντιστοιχούν για την καρδιά μας με 3 λεπτά γρήγορου βάδην, διώχνουν άμεσα το συσσωρευμένο στρες, αυξάνουν την παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο, μειώνουν το αίσθημα της κούρασης έπειτα από μια κοπιαστική μέρα, ρίχνουν την αρτηριακή πίεση και γενικά αποτελούν την καλύτερη και ανέξοδη θεραπεία.

Ο άνθρωπος έχει το πλεονέκτημα, έναντι άλλων οργανισμών, που επίσης μπορούν να γελάσουν, όπως οι πίθηκοι, να κάνει διαφορετική χρήση του γέλιου. Μπορεί να γελάσει σαρκαστικά, επιθετικά, ερωτικά, φιλικά, αμυντικά, για να διώξει το στρες και με πολλούς άλλους τρόπους.

Αυτή η ποικιλία γέλιου είναι ατέλειωτη και έχει οδηγήσει στη δημιουργία εκατοντάδων τραγουδιών, που είναι βέβαια αδύνατο να αναφερθούν στο σύνολό τους.

Αρχίζοντας από το πιο διάσημο ίσως χαμόγελο στον χώρο της τέχνης, που είναι αυτό του Leonardo Da Vinci με τον πίνακα Mona Lisa και το περίφημο αινιγματικό Χαμόγελο της Τζοκόντα, που οδήγησε σε ένα από τα πιο σημαντικά μουσικά έργα του Μάνου Χατζιδάκι το 1965 και, στα 28 σχεδόν λεπτά που διαρκεί, κατάφερε να γίνει κλασικό.

Στον χώρο του ξένου τραγουδιού, το πιο διάσημο χαμόγελο είναι σίγουρα αυτό που ξεκίνησε σαν ορχηστρικό κομμάτι, γραμμένο από τον Charlie Chaplin το 1936, για την ταινία Μοντέρνοι Καιροί, με τον απλό τίτλο Smile.

Οι στίχοι του, που μας παροτρύνουν να χαμογελάσουμε, για να αισθανθούμε καλύτερα, προστέθηκαν αρκετά χρόνια αργότερα, το 1954, και αρχικά έγινε επιτυχία με τον Nat King Cole.

Τρία χρόνια αργότερα, το 1957, ο Νίκος Γούναρης τραγούδησε το Οταν γελάς:

Είσαι παράξενη, παράξενη στ' αλήθεια σε κόσμους άγνωστους με πας σαν μου μιλάς

κοντά σου νιώθω ότι ζω σε παραμύθια και σε λατρεύω σαν σε βλέπω να γελάς

Οταν γελάς όλα γύρω μου γελούνε. Οταν γελάς και τ' αηδόνια τραγουδούνε

σαν δεν γελάς κι' έχεις μάτια λυπημένα σκοτεινιάζει όλ' η γη

κι' όλα με κοιτούν θλιμμένα.

Οι στίχοι του Κώστα Παρίση για το Γέλα ψυχή μου, που έγραψε το 2001 για τη Μελίνα Κανά, αποτελούν την καλύτερη συνταγή για μια καλή συνέχεια:

Γέλα ψυχή μου τα τρένα περνούν τα μάτια αρπάζουν και μόνο έτσι ζουν

γέλα κυλάει ο καιρός.

Γέλα ψυχή μου και βγες να σε δουν σαν σβήνει η μέρα χαρές θες να 'ρθούν

Από το έργο Ενας όμηρος, που έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης το 1966, είναι το Γελαστό παιδί, τραγούδι βασισμένο σε ποίημα, που έγραψε ο θεατρικός συγγραφέας Brendan Benhan για τον απελευθερωτικό αγώνα των Ιρλανδών. Η ελληνική μετάφραση ανήκει στον Βασίλη Ρώτα και η Ντόρα Γιαννακοπούλου ήταν αυτή που το τραγούδησε για πρώτη φορά το 1962, σε παράσταση του Λεωνίδα Τριβιζά στο Κυκλικό Θέατρο.

Από τον Δρόμο, των Μίμη Πλέσσα και Λευτέρη Παπαδόπουλου, με ερμηνευτή τον Γιάννη Πουλόπουλο, ήταν το Γέλαγε η Μαρία, που γράφτηκε το 1969 και παραπέμπει σε άλλες εποχές: Κύλαγε το τσέρκι στην οδό Φυλής/άστραφτε στον ήλιο κάποια τζαμαρία/άρπαζες την πέτρα δίχως να σκεφτείς/τίναζες το χέρι/κάτω η τζαμαρία/

γέλαγε η Μαρία η Μαρία.

Το 2002 ο Θάνος Μικρούτσικος έγραψε σε στίχους του Οδυσσέα Ιωάννου το Θέλω τη μέρα που θα φύγεις, για το άλμπουμ Ο Αμλετ της Σελήνης, του Χρήστου Θηβαίου: Θέλω τη μέρα που θα φύγεις απ' το πρωί να μου γελάς

κι όταν την πόρτα θα ανοίγεις να είναι σαν να μ' αγαπάς.

Τα αδέλφια Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας έχουν σημαδέψει με αρκετά από τα τραγούδια τους την πορεία του ελληνικού τραγουδιού τα τελευταία 25 χρόνια. Το γέλα πουλί μου ακούστηκε για πρώτη φορά στους Αγώνες Τραγουδιού της Κέρκυρας το 1985, επιλεγμένο τότε από τον Μάνο Χατζιδάκι.

Ο Μάνος Λοΐζος με το Καλημέρα Ηλιε το 1973, σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, κυκλοφόρησε ένα από τα πιο αισιόδοξα και διαχρονικά τραγούδια στην ελληνική μουσική, με ερμηνευτές τον Κώστα Σμοκοβίτη και την Αλέκα Αλιμπέρτη: Θα τον μεθύσουμε τον ήλιο/θα τον τρελάνουμε το φίλο/σίγουρα ναι/

με το νταούλι και με το ζουρνά/ καλημέρα ήλιε καλημέρα./

Γελά ο ήλιος κι αμολιέται στα στενά/χορεύει πάνω στο νταούλι κι αρχινά/

το κόκκινο για τη ροδιά/το πράσινο για τα παιδιά

για της Μυρσίνης την ποδιά μια Παναγιά.

Του Μάνου είναι και το Αυτό τ' αγόρι με τα μάτια τα μελιά, με την Αλέκα Μαβίλη, σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, που συνήθως στα τραγούδια του προσεγγίζει με ποιητικό τρόπο τις σχέσεις των δύο φύλων, με μια ξεχωριστή τρυφερότητα:

Αυτό τ' αγόρι που με βλέπει και γελά, βοήθα το Θεέ μου να 'ναι καλά

για να γεμίζει την αγκαλιά μου, μάτια βαθιά μου, μάτια μελιά μου.

Πάντα πικραμένος ο Στέλιος Καζαντζίδης, επέλεγε τραγούδια με συγκεκριμένο ύφος, όπως το Κι αν γελάω είναι ψέμα, του 1964, που όμως μας παρουσιάζει μια κατάσταση που συχνά μας οδηγεί σε υποκριτικά χαμόγελα: Κι αν γελάω είναι ψέμα, η καρδιά μου στάζει αίμα

Σαν θεατρίνος χαίρομαι και ψεύτικα γελάω. Μέσα στα στήθια καίγομαι

μα δεν το μαρτυράω.

Το συγκρότημα Κόρε Υδρο, από την Κέρκυρα, έχει έναν δικό του τρόπο ερμηνείας και ακόμα έναν πιο ξεχωριστό τρόπο δημιουργίας των στίχων τραγουδιών τους, όπως το Οχι πια έρωτες: Οχι πια πρόστυχα μηνύματα. Οχι πια γέλια και παιχνίδια όταν είμαστε μαζί.

Οχι πια μέλισσες το βράδυ. Οχι γατάκια το πρωί

Οχι πια έρωτες δεν ξαναλέω πια πως συνέχεια σε σκέφτομαι δεν ξαναλέω πια «θα σ' αγαπώ».

Οσο κρατάει ένα χαμόγελο, για να συμπληρώσω μερικά από τα ξένα τραγούδια, που σημάδεψαν με κάποιον τρόπο τις αναμνήσεις μας: The Shadow Of Your Smile, Α Certain Smile, Can't Smile Without You, Make Me Smile - Chicago (Come Up And See me) Make Me Smile - Cockney Rebel , Ι'll Never Smile Again, και το περίφημο Vesti La Giubba, από τους Παλιάτσους, του Leoncavallo, με την προτροπή της άριας Ridi Pagliaccio.