Από τον Κώστα Ζουγρή
Οι παλαιοβοτανολόγοι έχουν ανακαλύψει απολιθώματα από μικροσκοπικά λουλούδια των οποίων η ύπαρξη χρονολογήθηκε ότι ξεκίνησε πριν από 140 εκατ. χρόνια.
Ενα είδος ανθοφόρων φυτών, που οι επιστήμονες ονομάζουν αγιόσπερματα, πιστεύεται ότι είχε ήδη διαχωριστεί και βρισκόταν σε πολλές περιοχές από το μέσο της κρητιδικής περιόδου, δηλαδή 146 εκατ. χρόνια πριν.
Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι έχουν καταγραφεί πάνω από 270.000 είδη λουλουδιών που ζουν στην εποχή μας. Ακόμα όμως δεν έχει βρεθεί η απάντηση για το τι ήταν αυτό που βοήθησε στην επέκταση της ποικιλομορφίας τους.
Τα λουλούδια είναι σίγουρα ένα από τα τελειότερα και ωραιότερα δημιουργήματα της φύσης.
Η ομορφιά των λουλουδιών έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες, αγγίζοντας βαθιά τις ευαισθησίες της ανθρώπινης ύπαρξης, η οποία συχνά καταφεύγει στα λουλούδια για να εκφράσει τα συναισθήματά της, χαρά, λύπη, ενθουσιασμό.
Είναι κατανοητό το γιατί λουλούδια και μουσική έχουν μία αρμονική σχέση. Ενας όμορφος κήπος συχνά παρομοιάζεται με τον παράδεισο, όμως και η απαλή μουσική συχνά δημιουργεί ανάλογο περιβάλλον.
Πολλά τραγούδια περιέχουν αναφορές στα λουλούδια, όπου σίγουρα κυρίαρχη θέση κατέχουν τα τριαντάφυλλα σε διάφορα χρώματα, με τα κόκκινα βέβαια να έχουν την προτίμηση των στιχουργών.
Κόκκινο τριαντάφυλλο είναι ο τίτλος του τραγουδιού που έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης για τον Αλέκο Παναγούλη, που σκοτώθηκε την Πρωτομαγιά του 1976 και ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας.
Κόκκινα τριαντάφυλλα λέγεται το τραγούδι που έγραψε ο Σταύρος Ξαρχάκος, επενδύοντας με μουσική τους καταπληκτικούς στίχους του Παύλου Μάτεσι: Η ματιά της είναι αστρίτης, θάμπωσε ο αποσπερίτης/ Μη μου βασκαθεί/ Δεν φοράει τζοβαΐρια, μα της κάνω τα χατίρια μη μου μαραθεί... και στον κόρφο έχει κρυμμένα κόκκινα τριαντάφυλλα για μένα. Το ερμήνευσε ο Κώστας Καρράς το 1974, στο θεατρικό έργο «Κόκκινα τριαντάφυλλα για μένα», του Σον Ο' Κέιζι, σε μετάφραση του Παύλου Μάτεσι.
Τριαντάφυλλο του Μάη λεγόταν το τραγούδι του Sergio Endrigo που προέκυψε από την ελληνική μετάφραση της επιτυχίας του Come Stasera Mai. Για τα τριαντάφυλλα του Μάη τραγουδά και η Μαρινέλλα στο Αρκεί να 'ρθείς.
Για τα Σπασμένα τριαντάφυλλα τραγούδησε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, σε δικούς του στίχους και μουσική. Ο Δημήτρης Ψαριανός με το Μικρή και τριανταφυλλένια, των Χρήστου Γκάρτζου και Λευτέρη Παπαδόπουλου, άγγιξε τις ευαισθησίες μας.
Στο διεθνή χώρο πολλά είναι τα τραγούδια για τριαντάφυλλα σε όλες τις γλώσσες. Roses Are Red - Bobby Vinton, που αναφέρει και τις βιολέτες, Red Roses For a Blue Lady - Vic Dana, 18 Yellow Roses - Bobby Darin, για τα κίτρινα τριαντάφυλλα, Mon Amie La Rose - Francoise Hardy,Ιο tu a le rose - Orietta Berti, La Rosa Nera - Cigliola Cinquetti, La Rosa Bianca - Sergio Endrigo, L'Important C'est Le Rose - Gilbert Becaud, Kiss From Α Rose - Seal, The Rose - Bette Midler, Rose Garden - Lynn Anderson, Yellow Rose Of Texas - Mitch Miller.
Κόκκινο γαρίφαλο λέγεται το τραγούδι του Νίκου Ιγνατιάδη, που έγινε μεγάλη επιτυχία στην Ολλανδία και στη συνέχεια στη χώρα μας, ερμηνευμένο από τον Γιάννη Πάριο και τη Χάρις Αλεξίου.
Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο, από την ομώνυμη ταινία του Νίκου Τζίμα, με θέμα τον Νίκο Μπελογιάννη, γραμμένο από τον Μίκη Θεοδωράκη και ερμηνεία από τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά.
Τριαντάφυλλα και γαρίφαλα συνυπάρχουν στο Νανούρισμα του Μάνου Χατζιδάκι, σε στίχους του Νίκου Γκάτσου και ερμηνεία από τον Λάκη Παππά, και στον Ματωμένο γάμο.
Γαρίφαλο στ' αυτί από την πετυχημένη κινηματογραφική ταινία του 1955, με τον Βασίλη Αυλωνίτη και τον Μίμη Φωτόπουλο, που πρωταγωνιστούν, να τραγουδούν σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και στίχους του Αλέκου Σακελλάριου. Οι ίδιοι είναι οι συντελεστές (1957) και στο Φούστα κλαρωτή και γαρίφαλο στ' αυτί, αυτή τη φορά από την ταινία «Λατέρνα, φτώχεια και γαρίφαλο».
Τώρα που είναι άνοιξη και τα λουλούδια ανθίζουν, οι νύχτες με ζαλίζουνε, τα αγόρια ότα σφυρίζουν, από το Κάπου υπάρχει η αγάπη μου του Μάνου Χατζιδάκι, με τη Νάνα Μούσχουρη, που το ερμήνευσε στο φεστιβάλ του ΕΙΡ το 1959.
Μη γαρίφαλό μου, ήταν μία ακόμα επιτυχία για τον Γιάννη Καλατζή σε μουσική του Μάνου Λοΐζου και στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Τέλος, Στο χέρι ένα γαρίφαλο είναι το τραγούδι του Σπύρου Σαμοΐλη με ερμηνεύτρια την Ελένη Βιτάλη.
Χατζιδάκις και Γκάτσος συνεργάζονται στο Νάνι του Ρήγα το παιδί, από την ταινία «Αλίκη αγάπη μου», με θέμα τις πασχαλιές· ο Μάνος έχει γράψει και ολόκληρο ορχηστρικό άλμπουμ με τίτλο Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη.
Οταν ανθίζουν πασχαλιές λέγεται το τραγούδι που έγραψε ο Σταύρος Κουγιουμτζής για το ομώνυμο άλμπουμ τού 1971, με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα.
Η ανεμώνη είναι ένα αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο φυτό που ενέπνευσε αρκετούς συνθέτες, όπως τον Απόστολο Καλδάρα, στην Ανεμώνα που έγραψε για τον Στέλιο Καζαντζίδη: Στης καρδιάς μου τον χειμώνα φύτρωσε μια ανεμώνα/ η δική σου η αγάπη η χρυσή. Μα δεν πρόλαβε να ανθίσει και μαράθηκε πριν ζήσει...
Η Σάνυ Μπαλτζή και ο Λάκης Παπαδόπουλος, που είναι και ο ερμηνευτής, έγραψαν την Ανεμώνα του Σικάγου. Ανεμώνα ήταν ο τίτλος και για τη μεγαλύτερη επιτυχία του Δημήτρη Κόκοτα.
Η Ανθισμένη αμυγδαλιά ήταν μία μεγάλη επιτυχία που ξεκίνησε από το 1882. Οι στίχοι είναι γραμμένοι από τον Γεώργιο Δροσίνη και δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στη σατιρική εφημερίδα «Ραμπαγάς».
Η Παπαρούνα είναι από τα πιο γνωστά τραγούδια του Αττίκ και ακούστηκε για πρώτη φορά το 1936 από τη Δανάη, όπως και το Μαραμένα τα γιούλια, που τραγούδησε η ίδια έναν χρόνο νωρίτερα...
Λευκό μου γιασεμί λέγεται το τραγούδι του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου, σε στίχους του Μιχάλη Γκανά, που ερμήνευσε η Ελλη Πασπαλά, και Τσάι γιασεμιού αυτό που έγραψε για την Αρλέτα ο Λάκης Παπαδόπουλος, σε στίχους Μαριανίνας Κριεζή.
Για τους παλαιότερους υπάρχουν Το Γιασεμί στο στήθος σου με τον Νίκο Γούναρη, από το 1947. Ο Γούναρης έχει γράψει μουσική και στίχους. Για τους νοσταλγούς της δραχμής, Της μιας δραχμής τα γιασεμιά του Αττίκ, με τη Δανάη από το 1939, και Τα τελευταία γιασεμιά του ίδιου συνθέτη από το 1943.
Ο μενεξές ανήκει στην κατηγορία των βιολιδών (βιόλα η εύοσμος), που αριθμεί περίπου 500 είδη, αλλά και μερικά τραγούδια, όπως το παραδοσιακό από τα επτάνησα Μενεξέδες και ζουμπούλια, που πρόσφατα τραγούδησε και η νεαρή Αρετή Κετιμέ. Θα πλέξω μενεξέδες του Νότη Μαυρουδή, από ποίημα του Ηλία Πετρόπουλου και ερμηνευτή τον Κώστα Θωμαΐδη· στο ίδιο τραγούδι αναφέρονται και άλλα είδη λουλουδιών, όπως κρίνα, νάρκισσοι, τριαντάφυλλα, υάκινθοι και μυρτιές. Μενεξεδένια πολιτεία λέγεται η μουσική του Σταύρου Λογαρίδη για την τηλεοπτική μεταφορά του γνωστού μυθιστορήματος. Μενεξεδένια τα βουνά με τη Μαρία Φαραντούρη, σε μουσική του Μίκη και στίχους του αδελφού του Γιάννη Θεοδωράκη. Γεια σου κύριε μενεξέ, στίχοι Οδυσσέα Ελύτη, μουσική Δημήτρη Λάγιου και ερμηνεία από την Ελένη Βιτάλη.
Κυκλαδινό κυκλάμινο στου βράχου τη σχισμάδα/πού βρήκες χρώματα κι ανθείς/πού μίσχο και σαλεύεις, με τον Γιώργο Νταλάρα από τα 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας, των Μίκη Θεοδωράκη και Γιάννη Ρίτσου.
Το αγριολούλουδο, με τον Στέλιο Καζαντζίδη, είναι γραμμένο από τον Χρήστο Νικολόπουλο σε στίχους Πυθαγόρα, Η μυρτιά και το Ροδιά τετράκλωνη από τον Μίκη Θεοδωράκη, σε στίχους Νίκου Γκάτσου και Πάνου Κοκκινόπουλου, αντίστοιχα. Ο βασιλικός είναι ηπειρώτικο παραδοσιακό, όπως και το νησιώτικο Ωραία που 'ναι την αυγή, όπου εκτός από τον βασιλικό, αναφέρεται και η μαντζουράνα, όπως και το Μαντζουράνα στο κατώφλι του Χρήστου Λεοντή.
Από τα υπόλοιπα, έχουμε το Λουλούδι του δάσους των αδελφών Κατσιμίχα, το Νυχτολούλουδο με τη Δέσποινα Βανδή, Μαργαρίτες - Αντζελα Δημητρίου, Βύσσινο και νεράντζι - Χάρις Αλεξίου, Λίγα λουλούδια αν θέλεις στείλε μου - Νίκος Γούναρης, Κισσός - Γιάννης Βογιατζής, Τα λουλούδια στην κυρία από μένα - Νίκος Πάνος, Days Of Wine and Roses - Andy Williams, Blue Gardenia - Nat King Cole, Cherry Pink and the Apple Blossom White - Perez Prado, Black Rose - Thin Lizzy, Desert Rose - Sting, Edelweiss - Julie Andrews, Sugar Magnolia - Grateful Dead, Where The Wild Rose Grow - Nick Cave και Kylie Minogue, You Don't Bring Me Flowers - Neil Diamond και Barbra Streisand και το αυθεντικό λουλούδι του πάθους, το Passion Flower, που είναι μια ξύλινη άμπελος με περίπλοκα μπλε, πορφυρά, κόκκινα ή άσπρα λουλούδια και οι παλαιότεροι το ονόμαζαν ρολογιά.
Κάθε λουλούδι συμβολίζει και κάτι, εκφράζοντας παράλληλα κάποιο συναίσθημα. Η σωστή επιλογή του, για την ανάλογη περίσταση, βοηθάει στο να περνάει το σωστό μήνυμα.
