Από τον Κώστα Ζουγρή
Η έλλειψη ηγετών, σε παγκόσμιο επίπεδο, στον χώρο της τέχνης, της πολιτικής και όλων σχεδόν των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, σε σύγκριση με το κοντινό σχετικά παρελθόν, δεν μπορεί παρά να προκαλεί ανασφάλεια, αβεβαιότητα και μια διαρκή προσδοκία για βελτίωση της κατάστασης, κάτι που δεν δείχνει, όμως, να συμβαίνει άμεσα, αφού έχουν αλλάξει οι συνθήκες διαβίωσης σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν πριν από 10-15 χρόνια.
Οι αρχηγοί σε κάθε επίπεδο, όταν πετυχαίνουν τους στόχους τους, δικαιολογώντας τον χαρακτηρισμό τους, κερδίζουν την αποδοχή του κόσμου και γράφουν τη δικιά τους ιστορία.
Αυτό, όμως, συμβαίνει ιδιαίτερα σπάνια τα τελευταία χρόνια, ακόμα και στον χώρο της μουσικής, όπου οι στιχουργοί δεν έχουν λόγο να αναφερθούν σε κάποιον ανύπαρκτο στην εποχή μας αρχηγό, σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου οι αρχηγοί ήταν άφθονοι σε πολλούς χώρους.
Από πολύ παλιά υπήρχε η αναζήτηση για αρχηγούς στο τραγούδι. Χαρακτηριστικά, ο Μπαγιαντέρας τραγουδούσε στη δεκαετία του '40 το Αρχηγό μου έχω τον Αρη:
Για ντουφέκι δε με νοιάζει
ούτε βάζω πια μαράζι, αρχηγό μου έχω τον Αρη το λεβεντοπαλικάρι.
Συντροφιά μ' αυτόν νικάμε, τους Κενταύρους δε φοβάμαι, θαύματα μαζί του κάνω
στις βουνοκορφές απάνω.
Το 1974 ήταν όταν ο Λευτέρης Παπαδόπουλος έγραφε στίχους για τα Τραγούδια του Δρόμου, του Μάνου Λοΐζου, ένα από τα οποία ήταν Ο Αρχηγός, σε πρώτη ερμηνεία από την Αλέκα Αλιμπέρτη:
Φτιάχναμε καπέλα από χαρτί είχαμε και ξύλινα ντουφέκια
κι ήτανε ο πόλεμος γιορτή στα παλιά μας στέκια.
Ολοι σε φωνάζαν αρχηγό κι ήξερες μονάχα να διατάζεις κι έτρεχα ξοπίσω σου κι εγώ
για να με κοιτάζεις.
Την ίδια χρονιά, ο Γιάννης Σπανός, κι αυτός σε στίχους του Λευτέρη, έγραφε για τη Χαρούλα Αλεξίου ως τραγουδίστρια το ομώνυμο τραγούδι της Οδού Αριστοτέλους, που είχε σαν αρχηγό της παρέας την Αργυρώ:
Σάββατο κι απόβραδο και ασετυλίνη
στην Αριστοτέλους που γερνάς
έβγαζα απ' τις τσέπες μου φλούδες μανταρίνι, σου 'ριχνα στα μάτια να πονάς.
Παίζαν οι μικρότεροι κλέφτες κι αστυνόμους κι ήταν αρχηγός η Αργυρώ
και φωτιές ανάβανε στους απάνω δρόμους, τ' Αη Γιάννη θα 'τανε θαρρώ.
Τον Λευτέρη συναντάμε και στο Μονά Ζυγά, του Γιώργου Χατζηνάσιου, με τη φωνή της Αλέκας Κανελλίδου:
Μονά ζυγά φίλε, μονά ζυγά φίλε όλα τα θες δικά σου
και να 'μαι εγώ πίσω απ' τον αρχηγό, πίσω πάντα από τη σκιά σου.
Δεν είμαι εγώ για κάτσε σήκω, δεν κάνω για φαντάρος εγώ, στον εαυτό μου μόνο ανήκω
κανένανε δεν θέλω αρχηγό.
Τον Μίμη Δομάζο σαν αρχηγό επέλεξε η Λίνα Νικολακοπούλου, στους στίχους που έγραψε για τον Σταμάτη Κραουνάκη και τραγούδησε η Αλκηστις Πρωτοψάλτη, με τίτλο Τα πιο ωραία λαϊκά, που αναφέρονται, βέβαια, σε άλλες εποχές:
Ελα μην κλαις μη μου κλαις στ' ορκίζομαι για παραισθήσεις καλές φημίζομαι.
Τα πιο ωραία λαϊκά σε σπίτια με μωσαϊκά τα είχαμε χορέψει, γαλάζιο γύψο η οροφή
και τα τακούνια μου καρφί αλλά χωρίς επιστροφή.
Τις πιο ωραίες Κυριακές με λεμονάδες σπιτικές τις είχαμε δροσίσει
με τον Δομάζο αρχηγό και τον Σιδέρη κυνηγό, γιατ' ήσουν Ενωση και εγώ με χωρισμό σ' είχα φοβίσει.
Αντίθετος στο αρχηγιλίκι είναι ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στο τραγούδι του Εγώ είμαι εγώ, σε στίχους του Γρηγόρη Δεσύπρη:
Δεν είμαι ο τύπος ο γνωστός, επιφανής και κοσμικός
Ούτε σε κόμμα αρχηγός να βγαίνω στις ειδήσεις
Δεν είμαι ο τύπος ο γνωστός, ούτε της δόξας κυνηγός
Σε σήριαλ ηθοποιός να με χειροκροτήσεις
Εγώ είμαι εγώ και τα 'χω βρει με τη δίκη μου φάτσα
Και ας είμαι αδέσποτο σκυλί και μπερδεμένη ράτσα
Κράτα εσύ το όνομα, κρατάω εγώ τη χάρη
Κράτα εσύ όλη τη γη, κρατάω το φεγγάρι.
Ο ίδιος κρατά τη σταθερή του θέση και στο Χορεύω, του 1991:
Αλι-αλι-αλίμονό μου
πονάω απ' τον φεμινισμό μου τώρα παλεύω να σταθώ
μα αρχηγός μου είμαι εγώ.
Στον Μπάλο, του 1970, ο Διονύσης Σαββόπουλος μας περιγράφει μία ακόμα βαλκανική του ιστορία:
Ασε τα θαύματα, τη μάσκα πέταξε «Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε-γέλασε»
Μοιράζω το ψωμί, σας δίνω το παγούρι στα μάτια σάς κοιτάζω και λέω ένα τραγούδι
Και το τραγούδι λέει πως παίρνω την ευθύνη πως είμαι αρχηγός σ' αυτό το πανηγύρι.
Για διαφορετικό αρχηγό τραγουδούσε αρκετά χρόνια αργότερα, στη δεκαετία του '90, ο Διονύσης στο Μην περιμένετε αστειάκια.
Οι νεότερες θέσεις του δεν είχαν και πολύ σχέση με αυτές που μας είχε μάθει στην αρχή της καριέρας του, με τραγούδια όπως το Ηλιε κόκκινε αρχηγέ, και μάλλον χρειαζόταν κάποιος χρόνος για να τις συνηθίσουν οι φίλοι του, κάτι που για πολλούς δεν έχει γίνει ακόμα μέχρι σήμερα. Ηταν 1966, όταν τραγουδούσε:
Ηλιος κόκκινος ζεστός στάθηκε στην κάμαρά μου
Ξύπνησε όλη η πολιτεία κάτω απ' τα παράθυρά μου
Το παιδί πάει στο σχολειό του κι ο εργάτης στη δουλειά
πρωινά δυο μάτια ανοίγει όμορφη μια κοπελιά
Ηλιε κόκκινε αρχηγέ δώσ' το σύνθημα εσύ κι η χαρά ν' αναστηθεί.
Παραισθήσεις από την Πανσέληνο επικαλείται ο Διονύσης Τσακνής στο Πανσέληνος νύχτα:
Τι να σου κάνω μάτια μου μού λέει ένας τύπος χλομός
με αφτιά που πετάνε με κόκκινη μπέρτα και γένι.
Εδώ σ' αυτή την κόλαση εγώ είμαι ο αρχηγός
στο βασίλειο αυτό ζωντανός κανένας δεν βγαίνει.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος στα Ανεξάρτητα, που κυκλοφόρησαν το 1975, περιλαμβάνει μία σειρά από τραγούδια, με αρκετά από αυτά να χαρακτηρίζονται σατιρικά, όπως το Τούμπου Τούμπου Ζα, με τον Παύλο Σιδηρόπουλο και τον Λάκη Χαλκιά:
Εδώ δεν έχει σύνορα δεν έχει καλοσύνη μπροστά πηγαίνει ο Αρχηγός
και πίσω του οι σκύλοι, τραπέζι πεντακάθαρο λεφτά χαρτιά και τσόχα
κρατάς τη μύτη σου μακριά να μη σε πάρει η μπόχα.
Σύνθεση δικιά της είναι η Μπαλάντα της Ιφιγένειας, της Χαρούλας Αλεξίου, από το άλμπουμ του 1984 Εμφύλιος έρωτας:
Με πήρες κάποτε απ' το χέρι και δεν σε ρώτησα πού πάμε
σου είπα με σένα δεν φοβάμαι μάνα καλή μάνα μου έρμη
εσύ τον άντρα σου είχες χάσει κι εγώ είχα χάσει το γονιό μου
και τότε μάνα καλέ μάνα τότε σε βάφτισα αρχηγό μου.
Τώρα χαμένη εγώ στους ήχους και λυτρωμένη εσύ χορεύεις
η μόνη εσύ που με πιστεύεις σαν σου μιλώ μες στα τραγούδια
τώρα αγαπώ μα δεν ορίζω, τώρα δεν ψάχνω να 'βρω δίκια
τώρα το δρόμο μου τον βρήκα, γκρεμίστηκαν τ' αρχηγηλίκια.
Η δραματική εξέλιξη του Leader Of The Pack, των Shangri-las κυριαρχεί μέχρι σήμερα στον διεθνή χώρο. Ο Gary Glitter δεν κατάφερε να διατηρήσει τον τίτλο του, όπως ισχυριζόταν στο Ι'm The Leader Of The Gang, πολλοί από εμάς θα ήθελαν να ακούσουν την προτροπή των Eric Β. and Rakim και να ακολουθήσουν τον αρχηγό (Follow the Leader), αλλά τέτοια μορφή ηγέτη τείνει να εκλείψει και μάλλον θα τον περιμένουμε σαν τη Δευτέρα Παρουσία.
