Αστραπές και κεραυνοί στο τραγούδι

Από τον Κώστα Ζουγρή

Εκτός από μετεωρολογικό φαινόμενο, από τη χρήση της στην ελληνική λαϊκή παράδοση και τη συχνή παρουσία της στους αρχαίους μύθους, η αστραπή έχει σημαντική παρουσία και στο τραγούδι, ειδικά σε χώρες όπου οι καιρικές συνθήκες ευνοούν τη συχνότερη παρουσία της στον ουρανό.

Αστραπή ονομάζεται ο τεράστιος ηλεκτρικός σπινθήρας που δημιουργείται ανάμεσα σε δύο διαφορετικά νέφη ή μεταξύ δύο διαφορετικών τμημάτων του ίδιου νέφους ή ανάμεσα σε ένα νέφος και στο έδαφος, οπότε και ειδικότερα ονομάζεται κεραυνός.

Σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους, ο Δίας ήταν ο κυρίαρχος των κεραυνών, της αστραπής και της βροντής, που είναι μετεωρολογικά φαινόμενα που πάντα προκαλούσαν δέος με την εμφάνισή τους και συνέτειναν στη δημιουργία αρκετών παροιμιών.

Από τότε έχουν αλλάξει πολλά και οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να προβλέπουν τις θύελλες αποτρέποντας καταστροφές, όχι μόνο στο έδαφος, αλλά και στις εναέριες κυκλοφορίες των αεροπλάνων.

Τυχεροί όσοι έχουν ελεύθερο τον ουρανό από πάνω τους και μπορούν να βλέπουν τις αστραπές. Ακόμα πιο τυχεροί αυτοί που έχουν την ικανότητα να μετατρέπουν αυτές τις εικόνες σε τραγούδια με το ταλέντο τους.

Ο Παντελής Θαλασσινός στο Κεραυνός κι αστραπή, σε στίχους του Δημήτρη Φασουλά και μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου, τραγουδά:

Κεραυνό κι αστραπή ελπίζει πια η ζωή μας στο θαύμα.

Αγγελο της χαράς και εκδικητή αντάμα, τους ανθρώπους που χωρίσαν πάλι να ενώσει.

Ο Θαλασσινός έχει καλές σχέσεις με τις αστραπές και στο πολύ καλό τραγούδι του Εισιτήριο στην τσέπη σου, γραμμένο σε στίχους του αξέχαστου Ηλία Κατσούλη, μας μεταφέρει σε μια άλλη μαγική διάσταση: Θα 'θελα να 'μαι αστραπή που σβήνει μες στο βλέμμα σου, πάνω στο χέρι η τυχερή γραμμή σου να 'μαι, κρυμμένος πυρετός μέσα στο αίμα σου, για να ξυπνάω τις φωτιές μες στο κορμί σου.

Ανάλογες ευαισθησίες έχει και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου που έγραψε το Σαν αστραπή το 2006, με τον τίτλο Ο,τι δεν μπόρεσε, για το άλμπουμ Βροχή από κάτω, ο νέος τίτλος χρησιμοποιήθηκε το 2008 στο άλμπουμ Ο Σαμάνος, που κυκλοφόρησε με τον Διονύση Σαββόπουλο: Σαν αστραπή από μακριά ότι δεν μπόρεσε να υπάρξει

σκίζει τη νύχτα βιαστικά, άηχα, κι ύστερα σβήνει κι ούτε στη μνήμη φίλημα

ούτε ελεημοσύνη ούτε απ' τα δίχτυα του ψαρά να πολεμάει να φύγει.

Τα τραγούδια που έχει ερμηνεύσει ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι πολλά σε αριθμό και είναι γραμμένα από τους σημαντικότερους συνθέτες του λαϊκού μας τραγουδιού, έτσι είναι σχεδόν αδύνατο να μην καλύπτει με το ρεπερτόριό του κάποιες από τις αναζητήσεις μας. Στο Οποιος γεννιέται καλός, των Μπάμπη Μπακάλη και Κώστα Βίρβου, από το 1964, τραγουδούσε:Αστραπές, κεραυνοί με χτυπούν διαρκώς στη ζωή,

χτύπα με τώρα κι εσύ. Φύγε κι εσύ π' αγαπώ, λέξη πικρή δε θα πω. Οποιος γεννιέται καλός, κλαίει και πονάει συνεχώς.

Καλή σχέση με το θέμα μας έχει για τους ίδιους λόγους και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης που στοΔεν σου χρωστάω τίποτα, σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, κάνει τη διαπίστωση: Δεν σου χρωστάω τίποτα, με χτύπησαν αλύπητα ζωή οι κεραυνοί σου.

Μάνα και δεν ενοιάστηκες, σαν να το καταράστηκες που λιώνει το παιδί σου.

Μάνα και δεν ενοιάστηκες, ζωή με καταράστηκες ποτέ να μη γελάσω.

Να μη χαρώ τα νιάτα μου και μαύρη να 'ναι η στράτα μου, μα αντίκρυ θα περάσω.

Οι ίδιοι συντελεστές και στο Σαββατόβραδο στην Καισαριανή:

Κι όλα γίναν κεραυνός, πελαγίσια αρμύρα κι όλα γίναν κεραυνός και πικρό πικρό ψωμί.

Λίγα χρόνια πριν με Τ' αστέρι του βοριά, από την ταινία του Καζάν Αμέρικα, Αμέρικα, το 1963 σε στίχους Νίκου Γκάτσου, μέσα από τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, ακούσαμε ένα από τα πιο όμορφα ελληνικά τραγούδια, που βασίζονται όμως σε ένα παλαιότερο λαϊκό τραγούδι του Τσιτσάνη: Τώρα πετώ για της ζωής το πανηγύρι,

τώρα πετώ για της χαράς μου τη γιορτή. Φεγγάρια μου παλιά, καινούρια μου πουλιά,

διώχτε τον ήλιο και τη μέρα απ' το βουνό για να με δείτε να περνώ

σαν αστραπή στον ουρανό.

Η ίδια συνθετική δυάδα οδηγεί τη Δήμητρα Γαλάνη να τραγουδά το Η πίκρα σήμερα, από το 1970:

Κοίτα πώς κλαίει ο ουρανός, δεν είναι πια γιορτή. Εγινε τ' όνειρο καπνός,

πες μου γιατί, γιατί.

Κοίτα πώς κλαίει ο ουρανός, μα εσύ καρδιά μην κλαις, κι όταν χτυπάει ο κεραυνός,

τραγούδι εσύ να λες.

Αντιθέτως στο Θα σ' αγαπώ, σε στίχους του Γιάννη Καλαμίτση και μουσική του Γιώργου Χατζηνάσιου, η Δήμητρα Γαλάνη, το 1979, έδινε όρκους αγάπης:

Ωσπου στα μάτια σου να δω φωτιές,

ώσπου κι εσύ σαν κεραυνός θα καις

ώσπου να πάψει η ανατολή, θα σ' αγαπώ και πάλι πιο πολύ, θα σ' αγαπώ.

Από τα πιο όμορφα ελληνικά τραγούδια, το Σαν καταιγίδα του Γιώργου Καζαντζή γράφτηκε για το άλμπουμ Η πνοή του ανέμου, που είχε για ερμηνεύτρια τη Λιζέττα Καλημέρη: Σαν καταιγίδα, σαν καταιγίδα ρίξε τους κεραυνούς σου να γευθώ,

ξερό χορτάρι, βροχή που θέλω να 'σαι, απ' τη δροσιά σου να σωθώ.

Η αστραπή χρησιμοποιείται και σαν παρομοίωση για την ταχύτητα κίνησης κάποιου, όπως στονΞένο των Σταύρου Ξαρχάκου-Νίκου Γκάτσου, που τραγούδησε η Νάνα Μούσχουρη: Ολοι σας τον γνωρίσατε, μα δεν τον ξεχωρίσατε. Ηρθε κοντά σας μια φορά στον δρόμο και στην αγορά, σαν ήλιος και σαν αστραπή, μα κανενός δεν το 'χε πει.

Μόνο σαν μεταλάβετε, τότε θα καταλάβετε πως ήταν άγουρο παιδί και κράταγε στα χέρια του μαζί με τ' άλλα αστέρια του τού Παραδείσου το κλειδί.

Την ίδια έννοια έχει η αστραπή και στο Αχ ας μπορούσα, με τη Γιώτα Λύδια, από το 1964: Ας είχα και εγώ φτερά να πέταγα μακριά σου, σαν αστραπή να έφευγα.

Να μη σε ξαναντικρίσω, τη ζωή μου πια να ζήσω κει που υπάρχει μόνο λησμονιά.

Αχ, ας μπορούσα.

Η αστραπή όμως αποτελεί και αντικείμενο προσδιορισμού της δύναμης του βλέμματος κάποιου, όπως περιγράφει στο τραγούδι του Είχα μια αγάπη μια φορά ο Δημήτρης Αποστολάκης, με τη φωνή του Μανώλη Λιδάκη:

Μοιάζουν οι δρόμοι μας σπαθιά που συναντιούνται μέσα στη νύχτα και ραΐζουν τη σιωπή.

Αίμα στ' αχείλι και στο βλέμμα αστραπή.

Πες μου ποιο στόμα να τα πει και πώς ξεχνιούνται.

Στο αγγλόφωνο τραγούδι κεραυνοί και αστραπές έχουν συχνή παρουσία, ειδικά στον χώρο του ροκ. Crying Lightning-Arctic Monkeys, Shock Of The Lightning-Oasis, Ride The Lightning από το ομώνυμο άλμπουμ των Metallica, Thunderstruck-AC/DC, Smokestack Lightning-Howlin' Wolf, Thunder Road-Bruce Springsteen, Greased Lightning-John Travolta, από την ταινίαGrease, Lightnin' Strikes-Lou Christie, Thunderball-Tom Jones, από τη σειρά ταινιών James Bond, Lightning Crashes-Live, Knock On Wood-Eddie Floyd, που στους στίχους του αναφέρει: It's like thunder and lightning, the way you love me is frightening. You better knock, knock on wood, baby.

Από τα αρκετά υπόλοιπα τραγούδια μας που ασχολούνται με την αστραπή, ενδεικτικά αναφέρονται τα: Βροχοποιός-Παύλος Παυλίδης, Βρε δεν βαριέσαι αδελφέ-Κώστας Χατζής, Απ' το παράθυρο κοιτώ-Ορφέας Περίδης, Αύγουστος-Νίκος Παπάζογλου:

Μες το βλέμμα της ένας τόσο δα ουρανός αστράφτει, συννεφιάζει, αναδιπλώνεται,

μα σαν πέφτει η νύχτα πλημμυρίζει με φως, φεγγάρι αυγουστιάτικο υψώνεται και φέγγει από μέσα η φυλακή και τέλος το Απέραντη θλιμμένη Ανταρκτική, με τα Διάφανα Κρίνα: Παντού θα με ζητάς και θα με ψάχνεις, μα εγώ θα κρύβομαι βουβός για πάντα εκεί, εκεί μέσα στα μάτια σου που αστράφτει μια απέραντη, θλιμμένη Ανταρκτική.

Η σελίδα μας δεν είναι προσφορά των μεγάλων ομίλων που συντηρούν τα περισσότερα ΜΜΕ, την στηρίζουν ελάχιστοι από εσάς, αν έχετε την δυνατότητα και πιστεύετε σ'αυτό που κάνουμε ελάτε στην παρέα μας και θα παίρνετε τακτικά αποκλειστικές λίστες και πληροφορίες.