Τη συνήθεια να διαβάζω την ώρα του φαγητού την απόχτησα νωρίς, με το που έμαθα στο δημοτικό τα πρώτα γράμματα.
Και επειδή διαβάζοντας ξεχνιόμουνα, φρόντιζε η μητέρα μου να μού δίνει τις τελευταίες μου μπουκιές. Ήταν λοιπόν λίγο πριν κλείσω τα εννιά που διαβάζοντας ένα μεσημέρι την Καθημερινή, είδα στην δεύτερη σελίδα, κάτω από την στήλη του Αθηναίου, εκεί που έγραφε «Ξένη καλλιτεχνική ζωή» μια ειδησούλα τόση δα: Απεβίωσεν εις το Λονδίνον ο διάσημος Ρώσος χορευτής Βάσλαβ Νιζίνσκυ.
Διάσημος βεβαίως, αλλά εγώ την ύπαρξή του μόλις τώρα θα την μάθαινα. Στις 8 Απριλίου του 1950 είχε συμβεί το γεγονός. Ήταν, λέει, ετών 60, όμως από χρόνια διανοητικά απών. Τα πρώτα συμπτώματα της τρέλας είχαν εμφανιστεί καθώς τέλειωνε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και θυμάμαι πώς τα περιγράφει η γυναίκα του η Ρομόλα στο βιβλίο της για την κοινή ζωή τους. Ξαφνικά άρχιζε, λέει, να γελά όταν άκουγε κάτι θλιβερό και με τα αστεία, έκλαιγε.
Έτσι βυθισμένος στη σχιζοφρένεια πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του. Μια άλλη εικόνα του Νιζίνσκυ που έχω στο μυαλό μου από αφηγήσεις, είναι εκείνη που τον περιγράφει να κάθεται με βλέμμα άδειο και απλανές στο θεωρείο ενός λονδρέζικου θεάτρου, σε ένα γκαλά που είχε γίνει για την οικονομική του ενίσχυση, με την συμμετοχή της Ταμάρα Καρσάβινα.
Οι τρεις τους, Νιζίνσκυ, Καρσάβινα, Άννα Παύλοβα, είχαν αφήσει εποχή όταν συμμετείχαν στα περίφημα Ρώσικα Μπαλέτα του Σεργκέι Ντιαγκίλεφ. Όλες οι περιγραφές συγκρίνουν τον Νιζίνσκυ με πουλί. Με ένα άλμα πέταγε από την μία κουίντα ως την άλλη.Έτσι λένε όσοι είχαν το προνόμιο να τον δουν την εποχή της δόξας του. Για την σχέση του με τον Ντιαγκίλεφ έχουν γραφτεί πολλά. Υπήρξε τρικυμιώδης.
Και ανάμεσα στα κουτσομπολιά που έχω διαβάσει είναι και εκείνο που ήθελε τον θρυλικό ιμπρεσάριο να βρίσκει τον Νιζίνσκυ στην αγκαλιά του Αύγουστου Ροντέν, την εποχή που ο μεγάλος χορευτής ποζάριζε για το σπουδαίο γλύπτη. Αγκάθι στη σχέση τους και ο γάμος του Βασλάβ με την Ρομόλα. Ο ίδιος ο Νιζίνσκυ στο «Ημερολόγιο» που έγραψε στην Ελβετία το 1919, στόλισε με λόγια πικρά τον Ντιαγκίλεφ. Αυτό το Ημερολόγιο, που το βρήκε αρκετά χρόνια αργότερα η Ρομόλα, εκδόθηκε στην αρχή λογοκριμένο, μετά βγήκε και ολόκληρο.
Και το 2015 χρησιμοποιήθηκε σαν βάση για μια παράσταση με τίτλο Γράμμα σε έναν άνδρα, που ανέβασε πρώτα στο Σπολέτο ο Μπομπ Γουίλσον, με ερμηνευτή στο ρόλο του Νιζίνσκυ ένα σύγχρονο θρύλο του χορού, τον Μιχαήλ Μπαρίσνικωφ, που κι αυτός ξεκίνησε απ'το Θέατρο Μαριίνσκυ.
Αυτή την παράσταση, που παρακολουθεί τις ταραγμένες διαδρομές στο μυαλό του Νιζίνσκυ όπως αποτυπώθηκαν στις προσωπικές του σημειώσεις, θα τη δούμε τώρα και στην Αθήνα, στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, από 10 έως 13 Ιουλίου.
Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται στην Ελλάδα ο εξηνταεννιάχρονος πια Μίσα, όπως λένε χαϊδευτικά τον Μιχαήλ Μπαρίσνικωφ. Και με τη σκέψη μου γυρνώ 40 χρόνια πίσω, στο μαγικό εκείνο βράδυ του 1977, που τον είδαμε στο Ηρώδειο με το American Ballet Theatre να παντρεύει δύο εντελώς διαφορετικές Σχολές χορού, περνώντας με απίστευτη άνεση από την Ζιζέλ και την Μπαγιαντέρα στο απολαυστικό, καθαρά αμερικάνικο «Push comes to shove» της Τουάιλα Θαρπ.
Σε ένα μικρό απόσπασμα από αυτό ακριβώς το μπαλέτο προτείνω να δούμε τώρα τον Μπαρίσνικωφ, νέο και ακμαίο, να χορεύει με μουσική ragtime του Joseph Lamb (1887-1960) μέρος απ'την χορογραφία της Τουάιλα, έχοντας δίπλα του, και ελπίζω να μην κάνω λάθος στα ονόματα, την Elaine Kudo και την Susan Jaffe.
