Οι ρίζες της Rap… - Από την Αφροαμερικάνικη κουλτούρα μέχρι το πρώτο ραπ τραγούδι...

Οι ρίζες της Rap… - Από την Αφροαμερικάνικη κουλτούρα μέχρι το πρώτο ραπ τραγούδι...

Από τον Φαχουρίδη Θεόδωρο

Έχει περάσει ανεπίστρεπτη ο καιρός που το ραπ και το χιπ χοπ αποτελούσε αγαπημένο θέμα μόνο για τους νέους στα γκέτο. Τα νούμερα είναι ενδεικτικά για την αποδοχή αυτής της μουσικής. Τον καινούργιο αιώνα στις ΗΠΑ 5 φορές ο εμπορικότερος δίσκος της χρονιάς έρχεται από την rap μουσική. Το 2002 για πρώτη φορά ένας rap δίσκος παίρνει αυτόν τον τίτλο με το lp του Eminem, The Eminem show. Το 2003 είναι το Get Rich or Die Tryin' του 50 Cent, το 2004 ο Usher με το Confessions και το 2008 έρχεται η σειρά του Lil Wayne με το Tha Carter III. Στην τρέχουσα δεκαετία ο Eminem τα ξανά κατάφερε το 2010 με το Recovery.

 

Το είδος έχει όχι μόνο τους δικούς του stars, αλλά καλλιτέχνες με παγκόσμια αναγνώριση, με ασύλληπτα νούμερα πωλήσεων.

 

Από πάνω ήρθε πρόσφατα η δήλωση του 72χρονου μέλους του θρυλικού ροκ συγκροτήματος The WHO, Roger Daltrey, στα τέλη Οκτωβρίου, στους Times του Λονδίνου, «το ροκ έχει φτάσει σε αδιέξοδο, μόνο οι ράπερς έχουν κάτι να πουν», ενδεικτικό της γενικότερης αποδοχής που έχει το μουσικό κίνημα.

 

Πως όμως ξεκίνησε όλο αυτό και πως φτάσαμε έως εδώ;

 

Τις ρίζες μοιραία όπως τόσα άλλα πράγματα πρέπει να τις αναζητήσει κάποιος στη μητέρα Αφρική. Μουσικολόγοι συνηγορούν ότι το δυτικό της μέρος είναι το σημείο εκκίνησης. Οι πρώτοι ράπερς, οι griots (κατά το γαλλικότερο) ή jali ή jeli, κυρίως άνδρες αλλά και γυναίκες, είναι οι κινητές βιβλιοθήκες, με τους ψαλμούς τους, το τραγούδι τους, τις ιστορίες τους, τους μύθους τους και τα παραμύθια τους, με τη συνοδεία του ρυθμού, εδώ και 800 χρόνια διατηρούν ζωντανή την κουλτούρα της δυτικής Αφρικής. Ακόμη και σήμερα μπορείς να τους βρεις να χρησιμοποιούν τα ίδια παραδοσιακά μουσικά όργανα, το Balafon, το Ngoni και την υπέροχη Kora.

 

Toumani Diabaté - Cantelowes

 

 

 

 

 

 

 

Η κουλτούρα της Αφρικής, μέσω των υπηρετών – σκλάβων, μεταφέρθηκε στην αμερικάνικη ήπειρο αρχής γενομένης τον 17ο αιώνα. Η ανεξαρτησία των αποικιών στο δεύτερο μισό του 18 αιώνα και ο εμφύλιος πόλεμος 100 περίπου χρόνια μετά επηρέασαν ανεξίτηλα την κοινότητα των μαύρων της Αμερικής.

 

Στον 20 αιώνα, από τα τέλη της δεκαετίας του 20 έως τη δεκαετία του 50, η εσωτερική μετανάστευση των αφροαμερικανών, από τις αγροτικές περιοχές του νότου στις αστικές περιοχές του βορά, είχε τεράστια επιρροή στην μαύρη κουλτούρα της Αμερικής.

 

Jazz poetry

 

Το νέο σκηνικό δεν άργησε να επηρεάσει μαύρους λόγιους που συνδύασαν τους νέους λεκτικούς κώδικες και το αστικό backround με τους ήχους της τζαζ.

 

Ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα το ποίημα/τραγούδι του Langston Hughes - "The Weary Blues (που κυκλοφόρησε το 1925 και εδώ το ακούμε από μια τηλεοπτική του εμφάνιση 33 χρόνια μετά το 1958)

 

 

 

 

Το ραπ έχει χαρακτηριστεί από κάποιους ως το ζωντανό μπλουζ. Από την δεκαετία του 20 κιόλας η μουσική που άνθησε στην περιοχή του Δέλτα του Μισσισσιππή, το ακουστικό μπλουζ των δεκαετιών 20 – 40, έχει βάλει το λιθαράκι του, ως θεματολογική κυρίως επιρροή, στη ραπ μουσική, ενώ ηχητικά θα λατρευτεί από τα ροκ συγκροτήματα των ‘60s. Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της περιόδου, η κολεκτίβα του Will Shade, η Mephis Jug Band, που ειδικότερα, από το 1927 έως το 1934, ανάμεσα στα 70 τραγούδια που ηχογράφησε με τρεις δισκογραφικές εταιρείες, έρχονται και τα διαχρονικά, Stealin Stealin, On the road again, Jug Band Quartette, KC Moan.

 

Εδώ ακούμε το On the road again του 1928

 

 

 

 

Η γκόσπελ τζαζ με τους συχνούς φωνητικούς ακροβατισμούς των The Golden Gate Quartet (αρχικά Golden Gate Jubilee Singers) επηρέασε και αυτή. Το κουαρτέτο ιδρύθηκε το 1935 και είναι το πιο πετυχημένο από τα Jubilee γκόσπελ κουαρτέτα, προσθέτοντας στοιχεία μπλουζ, τζαζ και scat, στο ρεπερτόριό του. Τακτικό μέλος του περίφημο Café Society club στην δεκαετία του 30, ενώ η καριέρα του συνεχίζεται εν μέσω των 20 διαφορετικών μελών έως και σήμερα. Η κληρονομιά τους στη μουσική πραγματικά ανεκτίμητη.

 

The Golden Gate Quartet Golden Gate Gospel Train (1938)

 

 

 

 

Η συνάθροιση των Αφροαμερικάνων σε αστικά κέντρα όπως το Σικάγο, για παράδειγμα, ήταν η αφορμή για να μεταφερθεί ο χώρος συγκέντρωσης των μαύρων από τα χωράφια στους δρόμους, που αποτέλεσαν το νέο αστικό σκηνικό της ταυτότητάς τους. Μαζί με αυτή την μετανάστευση εμφανίστηκε και η γλώσσα των δρόμων, το jive.

 

Η μόδα του jive talking, έδωσε στο hip hop και το ραπ ένα λεξιλόγιο που ακόμη χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό. Παράδειγμα της ομιλίας jive στην τζαζ είναι και η χιουμοριστική σύνθεση του Louis Jordan από το 1945

 

Louis Jordan - Caldonia / (1945)

 

 

 

 

Το όνομά του σε αρκετούς είναι παντελώς άγνωστο αλλά παραμένει μέχρι τις ημέρες μας ένας από τους πιο πετυχημένους έγχρωμους καλλιτέχνες όλων των εποχών. Για μια δεκαετία περίπου, 1942 – 1951, ήταν ο κορυφαίος με 18 Νο1 τραγούδια. Μια από τις επιδραστικότερες ηχογραφήσεις του 20ου αιώνα, το Saturday Night Fish Fry, του 1949, είναι ίσως το πρώτο rock n roll τραγούδι, και ένα από τα πρώτα τραγούδια που χρησιμοποίησαν τη λέξη rock, στο ρεφραίν τους, για την ακρίβεια rockin’. Επίσης όμως αποτελεί ένα από τα ομορφότερα παραδείγματα jive talking αλλά και μια πρώιμη έκθεση τεχνικών απαγγελίας που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα από τους ραπ καλλιτέχνες.

 

 

 

 

Ο Joe Hill Louis (23/9/1921 – 5/8/1957), ήταν ένας από τους αγαπημένους μουσικούς του Sam Phillips. Ηχογράφησε και δικά του τραγούδια, πριν τον πρόωρο θάνατό του στα 35. Για την ακρίβεια μια από τις πρώτες ηχογραφήσεις της εταιρείας, Αύγουστο του 1950, με τον κωδικό The Phillips 9001-A mono, σε 300 μόνο αντίτυπα, είναι ένα ιστορικό μουσικό κειμήλιο, ένα τέλειο παράδειγμα του πρώιμου ραπ, ενσωματωμένο στα blues. Έχουμε την ευκαιρία να το ακούσουμε χάρη στην επανακυκλοφορία του το 1996 από το δίσκο SUN RECORDS - THE BLUES YEARS 1950 – 1958.

 

Joe Hill Louis - Gotta Let You Go (1950)

 

 

 

O τζαζ-σόουλ ποιητής Gil Scott Heron ανέφερε ως επιρροή για το συνδυασμό ποίησης και μουσικής τη δουλειά του Melvin Van Peebles. Ο Peebles, το 1968 κυκλοφόρησε τον πρώτο του δίσκο, το Brer Sou,l ενώ είχαν προηγηθεί 6 βιβλία και 4 ταινίες. Μια ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο προσωπικότητα από το Σικάγο. Το ότι είχε εμπνευστεί την απαγγελία με τη βοήθεια της μουσικής κατά τη διαμονή του στη Γαλλία από το κίνημα των αυστριακών εξπρεσιονιστών στις αρχές του 20ου αιώνα, φιλτράροντας, με την Αφροαμερικάνικη κουλτούρα του, το sprechgesang, σε κάνει να απολαμβάνεις πραγματικά την παγκοσμιότητα της μουσικής.

 

 

 

 

Γνήσιοι συνεχιστές της τζάζ ποίησης 4 δεκαετίες μετά την πρωτοεμφάνισή της ως μουσικό υβρίδιο ήταν οι Watts Prophets. Το τρίο από την Καλιφόρνια θα σχηματιστεί το 1967, σε μια εποχή που το κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αμερική, της μία βίας και της κοινωνικής ανυπακοής επαναπροσδιόριζε μετά από 12 χρόνια τη φιλοσοφία του. Ο Martin Luther King είχε πάρει πριν δύο χρόνια το νόμπελ ειρήνης και ήταν ακόμη ζωντανός, το ’65 ήταν η χρονιά που έγινε επίσης και η περίφημη πορεία από τη Σέλμα στην πρωτεύουσα της Αλαμπάμα, Μοντγκόμερι ενώ το Λος Άντζελες ακόμη επούλωνε τις πληγές που άφησαν οι σχεδόν πολεμικές αναταραχές στην περιοχή Watts. Τα μέλη του γκρουπ σαφώς επηρεασμένα από τα γεγονότα της γειτονιάς τους, θα κυκλοφορήσουν το ντεμπούτο τους, έναν από τους πιο επιδραστικούς δίσκους της μετά rock ‘n roll εποχής. Το μίγμα του φανκ με τη τζαζ και οι αγανακτισμένοι στίχοι των Richard Dedeaux, Father Amde Hamilton και Otis O'Solomon αποτελούν το προοίμιο αυτού που θα εμφανιζόταν 10 χρόνια σχεδόν αργότερα.

 

Watts Prophets - Keeping You Doing Things (LP : The Black Voices: On the Streets in Watts - 1969 )

 

 

 

 

Watts Prophets - Nearer My God To Thee (LP : The Black Voices: On the Streets in Watts - 1969)

 

 

 

 

Οι υπέροχες διασκευές του ογκόλιθου της stax records, στα τέλη της δεκαετίας του 60 και στις αρχές της δεκαετίας του 70 είναι μυθικές. Οι ορχηστρικές extended εκτελέσεις τον τραγουδιών των Burt Bacharach και Hal David στα Walk on By στο Hot Buttered Soul (1969), του I Just Don't Know What to Do With Myself στο The Isaac Hayes Movement (1970) και του The look of love στο to be continued (1970), πήγαν την σόουλ των 3 λεπτών σε άλλο πλανήτη.

 

Μέσα σε αυτό το ντελίριο δημιουργίας ο συνθέτης του soul man, θα ηχογραφήσει έναν οκτάλεπτο μονόλογο στη διασκευή της σύνθεσης του jimmy Webb, By The Time I Get To Phoenix το 1969, που θεωρείται και είναι ένα από τα αδιαμφισβήτητα διαχρονικά διαμάντια της μαύρης μουσικής.

 

 

 

 

Παρόμοιους μονολόγους θα τους ονομάσει ike’s rap, που ως εισαγωγές, θα τις παρουσιάσει σε συνέχειες, ξεκινώντας από το 1970 αλλά κυρίως σε ένα άλλο διαμάντι της soul το διπλό, με το καταπληκτικό artwork, μαύρο Μωυσή…

 

Isaac Hayes - Ike's Rap III / Your Love Is So Doggone Good (LP: Black Moses - 1971)

 

 

 

 

Ένας ακόμη καλλιτέχνης από το Σικάγο, που πέρασε τα εφηβικά του χρόνια στο Bronx μεταφέροντας τη γνώση των δρόμων στα ποιήματά του, από τους πιο επιδραστικούς για τη μαύρη μουσική γενικά αλλά και για την αφροαμερικάνικη κουλτούρα στις ΗΠΑ είναι και ο Gil Scott Heron. Βαθιά πολιτικοποιημένος κυκλοφόρησε το 1970, τον πρώτο του δίσκο και συνέχισε να είναι ενεργός δισκογραφικά μέχρι και τον θάνατό του το 2011, με 15 στούντιο δίσκους. Βραβευμένος με γκράμμι για τη συνολική του προσφορά το 2012. Δεν είναι καθόλου λίγο να σε αναφέρει ο Chuck D, ως μια από τις επιρροές του…

 

Gil Scott-Heron – Enough (LP : Small Talk at 125th and Lenox - 1970)

 

 

 

 

Gil Scott Heron - The Revolution Will Not Be Televised (LP : Small Talk at 125th and Lenox - 1970)

 

 

 

 

Το συγκρότημα των Last Poets ξεκίνησε το 1968 και το 1970, την χρονιά που οι μαύροι πάνθηρες ήταν στο απόγειο της επιρροής τους, έκανε το πρώτο το δίσκο, το The Last Poets. Αυτός και η συνέχειά του ένα χρόνο αργότερα, το This Is Madness, αγκάλιασαν ηχητικά τους ήχους της Αφρικής, συνδυάζοντας τους με τζαζ και φανκ, στοιχεία ιδιαίτερα ο δεύτερος. Οι στοίχοι των ποιημάτων καθαρά πολιτικοί και αντιρατσιστικοί, τόσο που το 1971 το FBI, όπως και τους μαύρους πάνθηρες, του παρακολουθούσε με το περίφημο COINTELPRO πρόγραμμα. θεωρούνται από τους σημαντικότερους σταθμούς που προλείαιναν το έδαφος για αυτό που θα ακολουθούσε ως hip hop και ραπ.

The Last Poets - Niggers Are Scared of Revolution (LP: The Last Poets - 1970)

 

 

 

The Last Poets - Mean Machine (LP: This is Madness - 1971)

 

 

 

 

Ένας από τους προδρόμους του hip hop και του ραπ, δεν είναι καν καλλιτέχνης. O παγκόσμιος πρωταθλητής του μποξ, ο Muhammad Ali, έχει επηρεάσει πολλούς και σε βαθμό όσο λίγοι την ραπ κουλτούρα καθώς και μερικούς από τους μεγαλύτερους σούπερ σταρ του είδους. Αν ο ίδιος δεν ήταν μουσικός θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους freestylers ένας αυθεντικός scatman. Δεν είναι τυχαίο που οι σπουδαίοι RUN DMC, LL Cool J, Jay Z , Eminem, Chuck D, Fab 5 Freddy, Rakim τον αναφέρουν ως επιρροή. Την ατάκα του «Float Like A Butterfly, Sting Like a Bee», την έχουν ζηλέψει όλοι.

 

Πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70, για την ακρίβεια 11 Αυγούστου του 1973. Το σκηνικό στήνεται στο Bronx της Νέας Υόρκης…

 

Ο τζαμαϊκανός, DJ Kool Herc με την αδελφή του Cindy ξεκινούν τη σειρά από πάρτι που θα προσελκύουν όλο και περισσότερο κόσμο και που θα αποτελέσουν την απαρχή του hip hop και του ραπ όπως τα ξέρουμε σήμερα.

 

Μια από τις νύχτες πάρτι παίρνοντας την ιδέα από τα ντίσκο clubs που χρησιμοποιούσαν τα δύο πικαπ για να μιξάρουν μουσική θα ξεκινήσει αυτό που ονομάστηκε «Merry-Go-Round», ένα ρυθμικό ορχηστρικό μέρος από συνδυασμό τραγουδιών, που να δίνει χρόνο στους χορευτές να δείξουν τις ικανότητές τους. Τη νύχτα που το δοκίμασε τα ηχεία έπαιξαν τα breaks των

 

James Brown - Give It Up Or Turn It a Loose

 

Ο νονός «ήταν» εκεί, στη γέννηση της μουσικής επένδυσης για το breakdancin, το hip hop και το ραπ.

 

 

Incredible Bongo Band - Bongo Rock

 

 

Babe Ruth - The Mexican

 

 

 

Ο πρώτος MC αυτών των πάρτι θα είναι ο Coke La Rock, ο οποίος θα απαγγείλει τον πρώτο στίχο της ραπ μουσικής… « There’s not a man that can’t be thrown, not a horse that can’t be rode, a bull that can’t be stopped, there’s not a disco that I Coke La Rock can’t rock»

 

Το πρώτο ραπ τραγούδι, τυπικό αυτού που λέμε old school, κυκλοφορεί στις 25 Μαρτίου του 1979

 

Fatback Band - King Tim III (Personality Jock)

 

 

 

 

Λίγους μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο της ίδια χρονιάς, θα βγει το «Rapper's Delight» των The Sugarhill Gang, και τα υπόλοιπα είναι ιστορία…