Γιώργος Παπαστεφάνου: Τέλος δεν έχει το τραγούδι

Γιώργος Παπαστεφάνου: Τέλος δεν έχει το τραγούδι

Στα αγγλικά το λένε medley και pot-pourri στα γαλλικά. Εμείς το έχουμε βαφτίσει «επιλογή». Στη μουσική, τα πο-πουρί είναι πολύ παλιά ιστορία. Δηλαδή το ένα κομμάτι δίπλα στο άλλο, από λίγο το καθένα, σε συνεχή διαδοχή, σχεδόν χωρίς ανάσα.

Είναι πολλά, πάρα πολλά τα παραδείγματα. Και ακόμα θυμάμαι από τα χρόνια του ‘50 και αργότερα, εκείνη τη χορταστική σειρά δίσκων βινυλίου Sing along with Mitch, με τη χορωδία και την ορχήστρα τού Μιτς Μίλλερ. Και βέβαια θυμάμαι και τις δικές μας ωραίες λαϊκές φωνές να τραγουδούν σε επιλογές τις μεγάλες επιτυχίες τού Τσιτσάνη, του Παπαϊωάννου, του Μητσάκη ή του Χιώτη, αλλά και δημοτικούς σκοπούς, καλαματιανά, συρτά και μπάλλους. Από τις επιλογές δεν είχαν ξεφύγει ούτε τα παλιά αισθηματικά τραγούδια, τα βαλς και τα ταγκό.

Στα χρόνια του ‘70, οι non-stop επιλογές είχανε γίνει επιδημία. Διακόσια εκατομμύρια δίσκους είχε πουλήσει από την μια άκρη του κόσμου ως την άλλη ο Γερμανός μαέστρος Τζέιμς Λαστ με τις ρυθμικές διασκευές του. Κι ύστερα, όταν πια η ντίσκο ήταν παντού, ήρθαν και οι επόμενες σειρές Stars on 45 και Hooked on classics να δημιουργήσουνε κατάσταση. Τότε μού ήρθε και μένα η ιδέα να κάνουμε κάτι ανάλογο με ελληνικά τραγούδια από το χώρο του έντεχνου. Είχα βρει μάλιστα και τίτλο: «Τα τραγούδια της μπουάτ». Η ιδέα άρεσε στον Αλέκο Πατσιφά, δε τρελάθηκε όμως με τον τίτλο. «Όχι, θα το πούμε Τέλος δεν έχει το τραγούδι». Δεν επέμεινα και άρχισα να διαλέγω τα τραγούδια. Δύσκολη δουλειά, αφού αυτή η εποχή ήταν γεμάτη αριστουργήματα. Τι να βάλεις και τί να αφήσεις έξω.

Την παραγωγή ανέλαβε ο μαίτρ Γιώργος Μακράκης. Ενώ το δέσιμο των τραγουδιών και την ενορχήστρωση φρόντισε ο Τάσος Καρακατσάνης, που πρέπει να το πω, είχε μεγάλα κέφια. Εξαιρετικό το αποτέλεσμα, εξαιρετικοί και οι τραγουδιστές. Όλοι τους νέοι ακόμη, διαλεγμένοι μέσα από το πλούσιο δυναμικό που είχε τότε η ΛΥΡΑ. Νένα Βενετσάνου, Γιάννης Κούτρας, Άλκηστη Πρωτοψάλτη, Δημήτρης Ψαριανός. Ήταν αρχές της δεκαετίας του ‘80 κι εγώ είχα πάρει φόρα, καθώς τα αρχοντορεμπέτικα με την Βίκυ Μοσχολιού που ήταν κι αυτά δική μου πρόταση, είχαν χαλάσει κόσμο. Στον Αλέκο Πατσιφά είχα λοιπόν προτείνει κι άλλες παραγωγές.

Για την Μαργαρίτα Ζορμπαλά, μια συλλογή με παλιά ελαφρά τραγούδια, που πίστευα πως ταίριαζαν στη φωνή της, καθώς και έναν ολόκληρο δίσκο αφιερωμένο στον Κώστα Γιαννίδη, τον εξαίρετο συνθέτη που τότε ζούσε ακόμη. Αλλά και για την Βίκυ Μοσχολιού, είχα σκεφθεί ένα αφιέρωμα στην Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, την παραγνωρισμένη μέχρι τότε στιχουργό. Πρώτα όμως έπρεπε να ολοκληρώσουμε το «Τέλος δεν έχει το τραγούδι».

Προχωρήσαμε χωρίς βιασύνη, χαλαρά και δυστυχώς αργήσαμε. Η Polygram που είχε ακριβώς την ίδια ιδέα αλλά ήτανε πιο γρήγορη, μάς πρόλαβε και ο δικός της δίσκος με τίτλο «31 τραγούδια που αγαπήσαμε» και την υπογραφή από κάτω «Η παρέα», βγήκε στην αγορά πριν από μάς και πήγε φυσικά πολύ καλύτερα. Ή για να είμαι πιο ακριβής, έσκισε!

Ενώ αυτό που φτιάξαμε εμείς πέρασε σχεδόν απαρατήρητο. Σάς δίνω τώρα εδώ μια ευκαιρία, λίγο να το προσέξετε. Νομίζω πως αξίζει. Ακούμε το πρώτο μέρος, την Α επιφάνεια απ’ τις 33 στροφές.

Τραγούδια από το θέατρο και τον κινηματογράφο, απ’ τις μπουάτ και το Νέο Κύμα, αλλά και μελοποιημένη ποίηση και τραγούδι διαμαρτυρίας από μια δεκαετία που συνηθίσαμε να ονομάζουμε χρυσή, αυτό ήταν το περιεχόμενο του μεγάλου δίσκου «Τέλος δεν έχει το τραγούδι», που κυκλοφόρησε το 1982, πάνω σε μια δική μου ιδέα που είχε υιοθετήσει ο Άλεκος Πατσιφάς.

Τώρα εδώ η Β όψη με 18 τραγούδια, το ένα δίπλα στο άλλο, σε μια νοσταλγική αναδρομή που μάς γυρίζει ξανά στα χρόνια του ‘60. Ο Γιάννης Κούτρας, η Νένα Βενετσάνου, η Άλκηστη Πρωτοψάλτη και ο Δημήτρης Ψαριανός είναι οι ερμηνευτές, ο Γιώργος Μακράκης είχε την ευθύνη της παραγωγής, ο Τάσος Καρακατσάνης φρόντισε τη ροή των τραγουδιών και την ενορχήστρωση.

Εκτός από τον ίδιο τον Τάσο στο πιάνο και το τσέμπαλο, συμμετέχουν ο Ανδρέας Ροδουσάκης κόντρα μπάσο, ο Κώστας Γρηγορέας και η Στέλλα Κυπραίου στις κιθάρες, ο Μιχάλης Τρανουδάκης στο ακορντεόν. Το κεραμικό με τα λουλούδια στο εξώφυλλο του δίσκου είναι της Λίζας Μπόταση - Δελιβάνη. Τη φωτογραφία των καλλιτεχνών τράβηξε ο Τάσος Βρεττός. Και η ηχοληψία έγινε από τον Κώστα Πρικόπουλο και τον Κώστα Γιαννακόπουλο στο στούντιο Acoustic.